In het bezit zijnde van een Microsoft Surface Pro 5 die ik in 2017 gekocht heb zit ik al een paar jaar te denken dat ik aan een nieuwe Surface Pro toe ben. Het moge duidelijk zijn dat ik een fan ben van de Surface Pro lijn. Compact, snel, touch interface en pen-input. Als ik bv notuleer doe ik dat liever handgeschreven en zet het dan later wel om in een typefont. Nu zat ik al een paar jaar te kijken maar in de Surface Pro modellen die Microsoft in de afgelopen jaren gepresenteerd heeft was er geen een waarvan ik dacht dat die me een duidelijke verbetering zou geven. Dit jaar, met de presentatie van de MS Surface Pro 11 was het voor eerst dat ik dacht “die wil ik hebben als opvolger van de Surface Pro 5”. Hierbij praat ik dan over de Surface Pro 11 met de Snapdragon processor (ARM), OLED scherm, 16 GB RAM en een SSD van 512 GB. Hierbij moet je dan ook een toetsenbord (met pen kopen), waarbij ik besloot om niet de nieuwste peperdure versie te kopen. Al met al ben je dan € 2109 kwijt maar je krijgt er iets moois voor terug.

De vraag die ik nu voor mezelf moet beantwoorden is of deze aankoop inderdaad voldoende verbeteringen t.o.v. de Surface Pro 5 biedt om deze te rechtvaardigen. UIteraard is het antwoord “ja” (ik kan niet meer terug) maar iets meer onderbouwing is hier gerechtvaardigd.

Het gebruik van de Snapdragon ARM processor zou volgens MS een snellere computer en een langere batterijduur opleveren. Tot op heden kan ik bevestigen dat dit inderdaad het geval is. Mijn Surface Pro staat meestal alleen op batterij werkend op mijn werkblad. Alleen als ik de MS power dock nodig heb om een apparaat te koppelen of om de Pro op te laden gaat de spanning erop. Ik zit dagelijks wel enkele uren achter de Surface Pro maar de batterij gaat dan meestal 2 a 3 dagen mee alvorens ik moet opladen.

Een van de zaken waar ik uitermate tevreden over ben is dat ik alle software die ik regelmatig gebruik heb kunnen installeren waarbij alles naar behoren werkt. Dat geldt ook voor de best wel oude software (bv Frontpage) die ik nog gebruik.. Voor de meeste software is er geen ARM versie beschikbaar maar dat heb ik dus nog niet als een probleem ervaren. Ook over de snelheid waarmee de software draait heb ik niets te klagen. Komende van een Surface Pro 5 is de processor sprong schijnbaar dermate groot dat alles een verbetering lijkt. Ik wil hierbij echter ook de opmerking maken dat ik geen problemen had met de snelheidsnelhied van de Surface Pro 5, ik doe nauwelijks aan videobewerking of andere processorintensieve bewerkingen dus dan merk je de verschillen niet zo.

Het OLED scherm van de Surface Pro 11 is wel duidelijk mooier dan van de Surface Pro 5 alhoewel ik ook hier wederom de opmerking wil maken dat ik daar niets over te klagen had.

Een van de andere, naar mijn mening, grote voordelen is de backwards compatibiliteit mbt tot deto de hardware accessoires. Ik kan nog steeds mijn oude MS Surface Power Dock gebruiken en ik vind het gebruik van de originele power connector een voordeel als ik aan mijn bureau werk omdat dan de twee USB poorten vrij blijven. Dat ik nu ook via een USB-C poort kan opladen is ook een prettig voordeel. Ik hoef nog maar een enkele (45 W) power adapter mee te nemen om al mijn apparaten op te kunnen laden. En, alhoewel ik de nieuwe pen gekocht heb, die in het keyboard past, werkt mijn oude pen ook nog goed.

Een ander item dat ik persoonlijk als een voordeel ervaar zijn de (in vergelijking met andere laptops) relatief brede bezels die men nog steeds vindt op de Surface Pro. Designers zullen het mischien niet mooi vinden maar het is praktisch gezien voordeliger. Als je het beeldscherm gebruikt als tablet smeer je het niet onmiddellijk vol met je vingerafdrukken. Daarnaast vind ik het mooier dat de camera’s in de bezel zijn verwerkt, ik vind een notch niet mooi, ook al wen je er aan en valt die na een tijdje niet meer op.

Is er dan niets te klagen? Dat ook niet. Mijn grootste ergernis is het ontbreken van een fatsoenlijke printer driver voor mijn HP Smart Tank 7005 printer. Durf ik eindelijk weer wat meer te printen heb ik een printerdriver die niet gebruik maakt an de mogelijkheden van het apparaat (bv dubbelzijdig printen werkt nog niet). Als ik nu iets wil printen dat meer dan twee pagina’s lang is moet ik daarvoor nu een ander computer gebruiken. Aangezien HP een laptop met snapdragon processor heeft uitgebracht is mijn ergernis dan ook meer op HP gericht dan op Microsoft. Maak eens een beetje vaart met die printer drivers en laat ook eens weten wanneer ze beschikbaar komen.
Als nevenopmerking. Om erachter te komen dat er nog geen printerdriver beschikbaar was lukte het me niet om daar via Google search achter te komen. De vraag intypen in CoPilot gaf wel onmiddellijk resultaat.

Het enige andere “probleem” is Google Drive met de bijbehorende applicaties. Deze werkt niet goed op de Surface Pro 11 en schijnbaar heeft Google geen plannen om dit op korte termijn op te lossen. Irritant, maar niet echt een probleem voor mij. Mijn workflow draait niet rond Google Drive maar rond OneDrive. Ik kan Google Drive bereiken op mijn andere computers.
Wederom een nevenopmerking. Dit stukje heb ik in de trein en bus geschreven als Google Docs document op mijn Planet Computers Gemini PDA waarop Android 8.1 als OS geïnstalleerd is. Mijn ambities om Linux te gebruiken op deze PDA heb ik opgegeven. Toegang tot deze Google Docs is de voornaamste reden waarom ik Google Drive zou willen benaderen op de Surface Pro.

Ik had gehoopt dat er meer poorten op de Surface Pro 11 beschikbaar zouden zijn. Twee USB-C poorten poorten is niet echt veel en dwingt je weer het dongle landschap te betreden. Wat ik ook nog steeds jammer vindvindt is dat er geen microSD slot meer beschikbaar is. Ik vond dat wel handig als uitbreidingsslot. Daar staat dan wel tegenover dat het gemakkelijker is geworden om de SSD te vervangen door een SSD met een grotere capaciteit.

De MS Surface Pro 11 werd gelanceerd met veel AI-bombarie. AI-bombarie waarvan de ambities echter al snel werden teruggeschroefd. Op termijn zal op zijn minst een deel van die functionaliteit wel beschikbaar komen maar ik zie dan wel wat dat precies inhoudt. Ook hier geldt dat mijn workflow niet echt draait rond deze toepassingen. Mogelijk dat er ‘nice to have’ toepassingen zijn, maar dat zien we dan wel weer.

Al met al, en ondanks de geïdentificeerde nadelen, heb ik dus geen spijt van deze aanschaf en heb er vertrouwen in dat ik ook met deze Surface Pro wel een aantal jaren vooruit kan.

Daarbij kun je de vraag stellen of ik anderen zou adviseren deze PC te kopen. Dan is mijn antwoord, “alleen als de printerproblematiek geen echt probleem voor je is”. Je hebt een tweede computer nodig als je documenten wilt printen.

MS Surface Pro 11

Enkele maanden geleden ben ik van mijn Samsung Galaxy Note 9 overgestapt op een Samsung Galaxy S23 Ultra. De voornaamste reden voor de overstap was dat ik geen beveiligingsupdates meer zou ontvangen op de Note 9 (OS upgrades kreeg ik al langer niet meer), hetgeen ik nogal bezwaarlijk vind voor een smartphone waarin veel persoonlijk informatie is opgeslagen. Met de werking van de Note 9 was verder niet veel mis en ik gebruikte de Note 9 nog steeds met volle tevredenheid. Ik besloot over te stappen op een S23 Ultra omdat de s-pen voor mij een belangrijk onderdeel is en omdat er op dat moment een goed aanbod bij Samsung was voor de aanschaf van de S23 Ultra.
Eigenlijk bekroop me direct na het eerste gebruik van de S23 Ultra al de vraag of deze ‘moderne’ S23 Ultra wel zoveel beter was? Ik besloot indertijd om pas na een paar maanden gebruik nog eens goed na te denken over de vraag of de S23 Ultra wel echt een grote verbetering was t.o.v. de Note 9. Zo bedacht, zo geschiedde.
De meest positieve punten van de S23 Ultra zijn batterijduur, scherm, camera en snelheid. Daarbij kan ik echter al meteen de opmerking maken dat de batterijduur van mijn Note 9 ook uitstekend was. Ik haalde nog steeds gemakkelijk meer dan een dag voordat ik moest opladen. De S23 Ultra is duidelijk zwaarder en groter dan de Note 9 maar ligt, naar mijn gevoel, nog steeds goed in de hand. Het scherm van de S23 Ultra is groter en ‘mooier’ qua kleuren maar eerlijk gezegd heb ik als 65+ er moeite mee om de verschillen te zien. Dat geldt eigenlijk ook voor de verversingsfrequentie (60 en 120 Hz), ik zie het verschil niet zo goed. Dat zal er wel mee te maken hebben dat ik geen doom scroller ben en ook geen games speel op mijn smartphone, maar ik heb de frequentie ondertussen vastgezet op 60 Hz, hetgeen beter zou moeten zijn voor de batterijduur. Idem eigenlijk voor de snellere processor. Ik gebruik niet veel apps waarbij ik het verschil goed kan merken. Dus ook hier geldt dat, als ik er op let, de verschillen wel kan merken, maar niet genoeg om een belangrijke reden voor een upgrade te zijn. Wat wel een duidelijke verbetering is, is de camera. Die is duidelijk superieur t.o.v. die van de Note 9 (die echter ook erg goed was). Ook hier geldt echter weer dat ik de verbetering wel zie (vooral met foto’s in het donker) maar dat ik nog steeds tevreden ben met de foto’s die de Note 9 maakt.
Een van de grootste ‘verslechteringen’ van de S23 Ultra t.o.v. de Note 9, is dat er minder sensors geïnstalleerd zijn in de S23 Ultra. Met de Note 9 kon je de hartslag en het zuurstofgehalte van het bloed meten (handig in het Corona tijdperk). De S23 Ultra heeft deze sensor niet meer. Aangezien ik een Samsung Galaxy Fit 2 draag om mijn sporten en stappen bij te houden heb ik, op een indirecte manier, nog steeds toegang tot mijn hartslag, maar het voelt toch aan als een degradatie.
Iets wat me opviel was de kwaliteit van de hoesjes die Samsung levert. Voor de Note 9 waren er een paar hoesjes met functie te krijgen, voor de S23 Ultra alleen maar een standaardhoesje. Uiteraard betaal je wel nog steeds een topprijs (als je ze los koopt).
Het moge langzamerhand wel duidelijk zijn dat ik voor mijn gevoel er niet echt veel op vooruit gegaan ben met de aanschaf van de S23 Ultra. Ik denk zelfs dat als de Note 9 nog steeds upgrades zou krijgen, ik deze weer zou gaan gebruiken. De S23 Ultra is een mooie smartphone, en doet bijna alles wat ik zou willen. Maar toch…

Een handig speeltje dat ik toevallig tegen kwam op AliExpress en gekocht heb, een macropad. Een macropad is een klein keyboard dat knoppen bevat die programmeerbaar zijn voor een bepaalde functie. Je hebt het niet echt nodig maar als je het eenmaal in je bezit hebt bevalt het, en gebruik je het ook. De software benodigd voor het programmeren is downloadbaar en gemakkelijk te bedienen. De RGB verlichting werkt maar is alleen in het (schemer)donker goed te zien. Ik heb mijn knoppen geprogrammeerd voor Copy (CTRL C), Paste (CTRL V), Find (CTRL F) en Volume control.

Als je met retrocomputing begint komen ook wat langvergeten problemen weer bovendrijven. Je hebt ook weer een cassetterecorder nodig om programma’s op te slaan. Als je een werkende gevonden hebt dan is deze oud en is het verstandig om de koppen schoon te maken. Daar gebruik je dan een schoonmaakcassette voor maar die zul je bij de MediaMarkt niet meer vinden. Gelukkig is daar nog AliExpress, waar ze dit soort zaken nog gewoon voor een schijntje te koop aanbieden.

Nu ik met retrocomputing met een ZX-81 begonnen ben krijg je ook weer te maken met het opslaan en weer inlezen van programma’s m.b.v. een cassetterecorder. Dan krijg je ook te maken met het probleem dat men tegenwoordig wat moeilijker aan de benodigde cassettes komt. Bij mijn bezoek aan Japan werd ik in een normale electronicawinkel (a la MediaMarkt) aangenaam verrast. Daar kan men dit soort zaken nog gewoon kopen en ook in formaten die zeer geschikt zijn voor retrocomputing zoals de 10 en 20 min audioopslag. Ook viel me op welke varieteit aan apparatuur nog men kan kopen in dit soort Japanse winkels. Je krijgt het gevoel dat in de MediaMarkt een enorme kaalslag heeft plaatsgevonden.

Recentelijk heb ik een verhaal in mijn blog gepost over het hergebruik van mijn Psion 5mx, een PDA uit de jaren 90. Na dat verhaal begin ik me af te vragen of er geen moderner tegenhanger te vinden was van deze PDA. De Pocket PC komt aardig in de buurt, een volledige PC in PDA formaat, maar de prijs vond ik een beetje te hoog voor een machientje “voor het reizen”. Ik kwam echter ook een al wat ouder project tegen, de Gemini PDA van Planet Computers waarbij het toetsenbord uit de hand van een oudere Psion ontwerper kwam. Vooral dat laatste trok mij wel aan, maar kijkende op de website van Planet Computers zag ik dat de PDA nog steeds beschikbaar was maar voor een prijs die ook niet echt goedkoop was (554 € voor de WiFi only versie). Wat spitten op het internet liet me ook wat fronzen. De PDA draait op een oudere versie van Android maar heeft de mogelijkheid om Linux te installeren. Er is echter nooit een echt goed werkende Android update uitgekomen en de ondersteuning van Linux lijkt ook tegen te vallen. De mogelijkheid om een WiFi only Gemini PDA op Marktplaats te kopen voor een zachte prijs liet me uiteindelijk echt overstag gaan.  

De eerste kennismaking was positief, vooral met betrekking tot het toetsenbord het hoge resolutie touch kleurenscherm, WiFi, de batterijduur, algemene vormgeving en handzaamheid. Legt men de Gemini naast een Psion 5mx dan zijn de overeenkomsten en verschillen duidelijk zichtbaar.

Zo uit de doos werkt de software goed en zijn er ook een paar specifieke Gemini PDA apps beschikbaar. Het gegeven dat je echter met een oudere versie van Android te maken hebt (v 7.1.1) breekt je echter al snel op als Apps gaat installeren. De installatie van veel Apps gaat niet door (ook die van de pre-installed Office versie)  omdat de Android versie te oud is, en sommige wel te installeren Apps werken niet goed.

Om een redelijk goed werkend systeem te krijgen heb ik van de PDA een Chromebook achtig systeem gemaakt hetgeen betekent dat ik veel werk met Google Docs en Google Drive. Om veiligheidsredenen (oude Android versie ) heb ik de WiFi alleen aanstaan als ik deze nodig heb, bv bij het synchroniseren of als ik iets op Internet wil opzoeken. De synchronisatie met Google verloopt verder vlekkeloos.

Ik overweeg nog steeds om de PDA om te zetten in een Linux gebaseerd systeem maar ben een beetje huiverig om de stap te zetten.  Een projectje om later eens te proberen op een regenachtige dag.

Al met al concludeer ik dan dat ik het op zich een leuk systeem vind om erbij te hebben, maar ik kan niet zeggen dat ik het advies zou geven om de Gemini PDA te kopen. Als ik de Planet Computers prijs had moeten betalen zou ik zeker spijt hebben gehad van deze aankoop, de zeer veel lagere Marktplaats prijs die ik betaald heb maakt het echter een meer acceptabele aankoop. Ondanks de gebreken merk ik aan mezelf dat, als ik korte trips in het openbaar vervoer maak, ik sneller deze PDA meeneem dan mijn 10 inch Samsung Galaxy Tab S7 tablet met toetsenbord. Het blijft makkelijker typen in de bus op zulk een PDA (dit stukje is grotendeels geschreven in de bus op de Gemini PDA).

SPECIFICATIES GEMINI PDA

Network

• WiFi802.11a/b/g/n/ac
• GSM: 850/900/1800/1900MHz
• CDMA: 850/1900 MHz BC0 BC1+ EVDO
• WCDMA: 900/2100MHz
• LTE: 1/2/3/4/5/7/12/17/20/41
• VoLTE: Compatible

SIM

• SIM slot + eSIM (ready)

Display

• Type: 5.99 FHD+ (18:9)
• Size: 5.99 inch
• Resolution: 2160×1080, 403 ppi
• Multi Touch: Yes
• Protection: Scratch-Resistant Glass

Platform

• OS: Android OS 7.11 upgradable to 8.1 as standard.
• User installable Sailfish, Linux Debian and Linux Kali.
• Dual boot OS capability.
• Chipset: Mediatek MT6797X Helio X27 (Deca Core)
• CPU: 2x Cortex A72 @ 2.6 GHz, 4x Cortex A53 @ 2.0 GHz, 4x Cortex A53 @ 1.6 GHz
• GPU: Quad Core ARM Mali T880 MP4 @ 875MHz

Memory

• RAM: 4GB
• Card Slot: microSD
• Internal: 64GB

Sound

• Speakers: Stereo Speakers
• Microphones: Integrated Ambient Microphones
• 3.5mm Audio Jack: Yes

Comms

• Bluetooth: v 4.1
• GPS: Yes, with AGPS
• USB: 2x USB Type-C, OTG support

Body

• Form Factor: Wide Clam Shell
• Dimensions(mm): 171.4w x 79.25d x 15.1h
• Weight: 308g
• Battery: 4,220mAh

Camera

• 5MP Front Camera (External 5MP camera additional accessory module also available)

Features

• Keyboard: Mechanical full keyboard
• Keyboard Layouts: Arabic, Brazilian, Chinese, Czech, Croatian, Dvorak, Finnish, French, German/Austrian, Greek, Hebrew, Hungarian, Icelandic, Italian, Japanese, Korean, Norwegian/Danish, Polish, Portuguese, Russian, Spanish, Swedish, Swiss, Thai, UK English, US English.
• Voice Input: Dedicated voice assistance button
• Sensors: Accelerometer, light sensor, gyroscope, magnetic-sensor
• LED Lights: 5 programmable LED

Retrocomputing is momenteel “in” en ook ik heb me een beetje laten meeslepen in deze trend. “Vroegah”, rond het millennium, was ik de gelukkige eigenaar van een Psion 5mx die ik in een vlaag van, zoals ik het nu zie, verstandsverbijstering verkocht heb. Recentelijk kwam ik echter in een kringloopwinkel weer een volledig werkende Nederlandstalige Psion 5mx tegen, inclusief software en seriele verbindingskabel, die ik  tegen een zeer zacht prijsje kon kopen.

Ik ben weer met deze Psion aan de slag gegaan en ben eigenlijk weer zo gecharmeerd van de Psion dat ik deze weer regelmatig mee neem. De voornaamste redenen zijn de compactheid, het feit dat het systeem draait op twee AA batterijen en  vooral een zeer goed werkend toetsenbord waardoor je bv in de bus gemakkelijk een artikel kunt schrijven.

De Psion draait op het EPOC besturingssysteem, bevat alle benodigde software (Word, Excel, etc.), is uitgerust met een aanraakgevoelig monochroom LCD scherm dat in fel zonlicht nog goed leesbaar is (in het donker (ondanks backlight minder), een pen,  en een (zoals vermeld) uitstekend uitschuifbaar toetsenbord. Het geheugen is uitbreidbaar m.b.v. Compact Flash (CF) cards. De standaard software van de Series 5mx is compatibel met die van de pc en biedt de mogelijkheden om documenten uit te wisselen met officepakketten van Microsoft, Lotus, Wordperfect en Corel. Waaran men kan zien dat het een oud systeem is aangezien naar mijjn weten alleen Microsoft (Word, Excel) nog levend is.           

Indertijd waren veel systemen uitgerust met een Infra-Rood poort zoals ook de Psion. IrDa-compliant Infrarood staat korte afstands (tot ca. 1 m) toe voor printen en draadloze informatieoverdracht van de Psion naar een geschikte printer of een andere Psion Series 5 palmtop. Infrarood kan ook gebruikt worden voor email en webbrowsing met behulp van de Series 5 software en een geschikte GSM dataphone of een mobiele telefoon gecombineerd met de DI127 infrarood adapter. Al met al zijn dat echter toepassingen die tegenwoordig veel gemakkelijker met de mobiele telefoon gaan.

Het systeem is nogal oud en dat geeft uiteraard enkele problemen, vooral de interconnectiviteit, het uitwisselen van bestanden tussen de Psion en de Windows 10 omgeving. Men kan CF cards gebruiken maar aangezien we een Retro benadering hanteren is het natuurlijk leuker om de PsiWin software te gebruiken. Ik had ooit bij een kringloopwinkel een HP thin client op de kop getikt en het was op zich al een leuk project om daar Windows XP op te installeren (jammer genoeg heb ik geen werkende audio drivers kunnen vinden) waardoor het meer originele gevoel terugkrijgt. Deze thin client bevatte ook nog een originele seriële poort waarop men de synchronisatiekabel kan aansluiten.  Synchronisatie met de Windows XP machine werkte vlekkeloos. Voor het uitwisellen van bestanden en installeren van software gebruikte ik een USB stick. Psion software kan men nog steeds her en der op et web vinden. Ik gebruik deze machine echter niet voor het bijhouden van mijn agenda, het lezen van mijn e-mail of het browsen op het web, hetgeen ik in het verleden wel degelijk deed. Ik herinner me nu ook waarom ik indertijd met de Psion gestopt ben. In de tijd dat Windows 8 geïntroduceerd werd was het niet meer mogelijk om de Psion met Outlook te synchroniseren. Microsoft heeft indertijd geen enkele moeite gedaan om dergelijke problemen op te lossen hetgeen erg frustrerend was.

Software voor de Psion kan men nog steeds vinden op het web al lijkt het wat minder te worden. Uiteraard heb ik vele van die programma’s geïnstalleerd , tools, emulators, spelletjes, etc., maar ik kan niet zeggen dat ik er veel mee doe. De meeste software is “nice to have”.

Zoals reeds vermeld is voor mij momenteel de voornaamster reden om de Psion mee te sjouwen in mijn rugzak het gemak dat deze geeft als je een stukje wilt schrijven. Openen, toetsenbord klapt uit, Word openen, typen.