Domheid voor beginners een stoomcursus

Met genoegen heb ik het boekje “Domheid voor beginners een stoomcusrsus” gelezen. Ik heb het boekje 2dehands gekocht omdat de titel me aansprak en ik dacht “misschien leer ik hier iets van”. De inhoud viel zeker niet tegen, de titel beschrijft de inhoud volledig en de laatste alinia van het Appendix plaatst alles nog eens in de juiste context. Citerend:
Richard Dawkins ontwikkelde het woord “meme” voor cultureel erfgoed dat door natuurlijke selectie zou evolueren. Domheid valt te beschouwen als een “missing meme”, een concept dat we proberen te vergeten om het geloof in ons menszijn niet te verliezen.

Matthijs van Boxsel
Domheid voor beginners een stoomcursus
Querido
2009
ISBN 978902143765I

Quantum priet praat

In het boekje van George van Hal met de titel “De quantumcomputer” las ik in de inleiding enkele zinnen die mij zeer aanspreken. Vooral herkenbaar als je quantumeffecten probeert te bespreken met mensen die een beperkte natuutwetenschappelijke achtergrond hebben.

….
Op onze menselijke schaal komen quantumverschijnselen helemaal niet voor.
….
De meesten van ons verwachten instinctief dat veschijnselen miljarden malen groter dan de Melkweg of miljarden malen kleiner dan een menselijke haar zich gedragen op een manier die voor ons logisch voelt. Dat de werkelijkheid zich altijd schikt naar de menselijke maat. Maar waarom zou dat zo zijn? Die verwachting is een typisch voorbeeld van menselijke arrogantie.
…..
Wanneer ons voorstellingsvermogen begint te haperen, neemt ons belangrijkste intellectuele gereedschap, de wiskunde, het stokje over.
…..

Fake news en andere hoaxes

Momenteel ben ik bezig met het doorlezen van het “Handboek Internet Search en Data Journalistiek” van Andrew Dasselaar en Jerry Vermanen. Wat mij betreft is dit een boek/naslagwerk dat iedereen die wel eens serieus zoekt op het internet in zijn bezit zou moeten hebben. Ik ga het hele boek niet bespreken in deze blogpost maar wat ik wel even wilde samenvatten is de beschreven strategie als men tegen “Fake news en andere hoaxes” aanloopt. Zeer actueel in deze COVID tijd.

Zoek op snopes.com en andere sites van professionele onzinbestrijders.
Snopes.com: Gespecialiseerd in het ontzenuwen van internetflauwekul.
Nieuwscheckers.nl: Nederlandse variant.

Raadpleeg de echte deskundigen bv:
• Leest men een over een onderzoek naar kanker –> Raadpleeg KWF Kankerbestrijding
• Contrails, Lizard men –> Iemand die gespecialiseerd is in complotdenken of kritisch denken. Voorbeelden zijn: Skepsis, Klopt dat wel, Dr. Jan-Willem van Prooijen, Ruurd Oosterwoud, Jelle van Buuren, Brecht Decoene, etc.

Ga naar de bron
Als je een bericht krijgt dat je niet vertrouwd zijn er een paar mogelijkheden:
• De informatie heeft geen bron. In dat geval is deze waarschijnlijk uit de duim gezogen.
• De informatie heeft wel een bron. In dat geval kun je die raadplegen. Doe dat dan ook. Als je iets niet begrijpt is daar altijd nog Google om je te helpen de betekenis op te zoeken.

Andrew Dasselaar, Jerry Vermanen
Handboek Internet Search en Data Journalistiek
Van Duuren, 6de Ed, 2018
ISBN 9789463560535

Handboek Internet Research & Data Journalistiek

Ken Libbrecht`s Field Guide to Snowflakes

Je hebt van die boeken die je in de boekhandel vindt, je neemt ze op, bekijkt ze, legt ze weer neer, loopt weg, en vervolgens draai je je om pakt het boek nogmaals op en koop het. Dat gebeurde me ook met dit boek. Ik heb al eerder foto’s van sneeuwvlokken onder de microscoop gezien, ik heb zelf sneeuwvlokken onder de microscoop proberen te bekijken (met weinig succes) maar `Ken Libbrecht’s Field Guide to Snowflakes’ bevat echt prachtige microfoto’s van sneeuwvlokken. Zoals de titel van het boek al aangeeft is het niet zomaar een fotoboekje. Deel 1 van het boek behandelt de  fundamenten van sneeuwvlokken zoals morfologie, symmetrie, waarom men geen twee gelijke sneeuwvlokken kan vinden, kristalfacetten, kristalgroei en de daarbij behorende vormen, sublimatie en classificatie van de sneeuwvlokvormen. Deel 2 is de veld gids, waarin de verschillende vormen waarin men sneeuwvlokken kan vinden meer in detail besproken worden. Deel 3 gaat in op de manier waarop men sneeuwkristallen kan observeren en fotograferen.

De informatie die men kan vinden in dit boek kan men ook op Libbrecht’s prachtige website Snowcrystals.com vinden.

Titel: Ken Libbrecht’s Field Guide to Snowflakes
Auteur: Kenneth Libbrecht
Jaar: 2006
Uitgever: Voyageur Press
ISBN:  97807060326459

Image result for Ken Libbrecht`s Field Guide to Snowflakes

Mikroskopieren ganz einfach

Sinds ik lid ben geworden van een microscoop vereniging NGVM  verzamel ik ook boeken over microscopie, waarbij vooral boeken voor de beginneling mijn speciale aandacht krijgen. Een van de uitgevers die een indrukwekkend repertoire op dit gebied heeft opgebouwd is het Duitse Kosmos. Ik heb enkele boeken in mij  bezit over dit onderwerp van voor de 2de wereldoorlog. In deze blog wil ik twee (meer recente) microscopie boeken van Kosmos behandelen, beiden van dezelde auteur Bruno P. Kremer, een boek voor beginnelingen en een voor gevorderden.

Een boek voor de beginnelingen is `Mikroskopieren ganz einfach’.  Het boek begint met uit te leggen wat me zoal nodig heeft om een eigen microscopeerlab in te richten en ook waar een en ander te verkrijgen is. Jammer genoeg worden alleen maar Duitse bedrijven genoemd. Uiteraard wordt de werking, maar ook onderhoud en gebruik van de microscoop behandeld. De benadering die hier gehanteerd wordt is echter zeer praktisch gericht op het doen van waarnemingen en de stappen die men daarbij moet doorlopen. Een eenvoudig voorbeeld hiervoor is het uitleggen hoeveel water er onder een dekglaasje hoort te zijn. Een deel van het boek richt zich op het snijden en kleuren van preparaten alsmede de verschillende types preparaten die men kan maken . De verschillende types cellen hetgeen iets verder gaat dan alleen maar het verschil tussen planten en dierencellen maar o.a. hoe men de plasma stromen in verschillende types cellen kan waarnemen. Het klassieke omzetten van het waargenomene in een tekening wordt ook niet geschuwd. Het hooi infuus of het leven in sloot en plas komt uiteraard ook ter sprake. Hout, bacteriën, bladeren, haren, insecten, stof, stuifmeel, etc. worden gedetailleerd behandeld. Een goede tip vond ik hoe men met wat lijm een dun preparaat van de bovenkant van een blad kon maken. Het gebruik van filters waaronder polarisatiefilters bij chemicaliën en gesteentes zodat men prachtige verkleuringen kan waarnemen. Het boek sluit af met een hoofdstuk over microfotografie.

Titel: Mikroskopieren ganz einfach
Auteurs: Bruno P. Kremer
Jaar: 2008
Uitgever: Kosmos (www.kosmos.de)
ISBN: 9783440113400

Het boek en het badwater

Afgelopen jaar heb ik het om allerlei redenen te druk gehad om me eens door de stapel papieren boeken die ik gekocht heb heen te werken. Nu ik weer wat meer tijd heb ga ik een serieuze poging wagen om ze daadwerkelijk te lezen.

Een van die boeken (eigenlijk boekje) was “Het boek en het badwater” van Lisa Kuitert. Over de betekenis van papieren boeken.  Het was een leuk boek om te lezen. Elk boek over een onderwerp waar je zelf een “sterke” mening over hebt en waarvan je dacht dat je er wel een beetje kennis vergaart had, als dat je dan nog kan verrassen met feiten waarvan je je nog niet bewust was dan praat men over een goed boek. Als dan de schrijfstijl en het onderwerp je aanspreken dan is dat allemaal een extra pluspunt.

Het boek bespreekt de huidige stand van zaken op de Nederlandse boekenmarkt waarbij het dan vooral gaat over de impact die e-books hebben op de boekenmarkt, op boekhandels op boekenliefhebbers en natuurlijk op lezers van boeken. Naast de huidige stand van zaken wordt ook de historie behandeld waarbij uiteraard allerlei buitenissigheden waar boekenliefhebbers zich aan bezondigen de revue passeren. De voor- en nadelen van e-books en papieren boeken worden uitgebreid besproken. Vooral is dit boek echter een hartstochtelijk onderbouwd pleidooi voor het papieren boek.

Voor mij was dit boek ook een feest van herkenning.

Ik ben altijd al een fanatiek lezer geweest, iemand die gemakkelijk in de categorie “heavy book user” valt. Een “heavy book user” is iemand die elke maand een boek koopt en er minstens achttien per jaar leest. Mijn probleem is dat ik meet boeken aanschaf dan ik tijd heb om te lezen. Ook was ik een van de eerste die een e-book reader in Nederland had (Sony PRS-505, indertijd geïmporteerd uit de USA), en heb nu zowel een Kobo Aura als een Kindle Paperwhite in zijn bezit heeft. Na die eerste kennismaking heb ik altijd beweerd dat e-book readers vooral geschikt zijn voor leesboeken/romans maar niet zo geschikt voor studieboeken. Boeken die ik ter ontspanning lees, lees ik lineair, en dan is de e-book reader erg geschikt. Studieboeken lees ik echter niet lineair, ik blader veel als ik studeer en dan is een papieren boek veel geschikter. De e-book reader is door zijn compacte vorm ook erg geschikt om mee te nemen op reis een van de redenen waarom ik nooit zonder e-book reader de deur uit ga. Hierbij merk ik dan ook onmiddellijk op dat lezen van een e-book reader veel prettiger leest dan het lezen van je mobiel of tablet. Boeken ’s nachts, voor het slapen, lezen is tegenwoordig door de ingebouwde verlichting met een e-book reader ook gemakkelijker dan met een papieren boek. Maar nog een belangrijke reden om romans op een e-book reader te lezen is plaatsgebrek. Ik heb al teveel boeken en door mijn papieren leesboeken te vervangen door e-books kan ik plaats te creëren voor papieren studieboeken (sommige leesboeken hebben echter een ‘persoonlijke meerwaarde’ en zal men altijd bewaren).

Ik kan ook geen boekhandel (de goede, niet de ramsj zaken), antiquariaat op kringloopwinkel voorbijlopen zonder de zeer sterke drang te voelen om naar binnen te duiken. Scheltema, American Book Center en Waterstones zijn mijn of meer vaste pleisterplaatsen bij een bezoek aan het centrum van Amsterdam.

Het gedrag dat hierboven beschreven wordt is dus niet uniek is voor mij, velen schijnen een soortgelijke relatie met boeken en lezen te hebben aangegaan. Gedrag en varianten daarop dat vermakelijk beschreven wordt in dit boek.

Na het lezen van dit boek weet ik ook waar de inspiratie voor de Manga/Anime “Bungaku Shoujo” (Literature Girl, Book Girl) vandaan is gekomen. De (demonische?) vrouwelijke hoofdpersoon in deze serie is iemand die verhalen eet door het papier waarop ze gedrukt zijn te verorberen. Nu schijnen er inderdaad mensen te bestaan/bestonden die zich “tegoed” doen aan boeken, de zogenaamde “bibliophagen”.

Auteur: Lisa Kuitert
Titel: Het boek en het badwater (de betekenis van papieren boeken)
Uitgever: Amsterdam University Press
Jaar: 2015
ISBN: 9789089649034

Illustrated Guide to Home Chemistry Experiments en Make: Electronics

Ikzelf ben geabonneerd op het Amerikaanse tijdschrift Make een tijdschrift dat ik elke keer als ik een nieuw nummer ontvang met plezier lees. Make: Technology on your time beschrijft technologische – doe het zelf – projecten (ook wetenschappelijke).  Het tijdschrift kan men soms ook vinden in de losse verkoop in Nederland. Onder auspiciën van Make zijn er een aantal boeken uitgebracht die nuttig zijn voor degenen die thuis zelf willen experimenteren. Ik bespreek er hier twee, een boek over chemie en een boek over elektronica.

De – Illustrated Guide to Home Chemistry Experiments –  is geschreven voor de hobby-chemicus die thuis experimenten wil uitvoeren. Het is een gids die helpt bij het opzetten en gebruiken van een eigen Scheikunde laboratorium. Het boek geeft gedetailleerde instructies die het mogelijk maken om serieuze chemische experimenten zelf uit te voeren. Men leert scheidingsmethodes (bv het zuiveren van alcohol door destillatie), syntheses (bv de synthese van wintergroen olie uit aspirine), analytische chemie (bv analyse van zeewater), etc.

Titel: Illustrated Guide to Home Chemistry Experiments
All Lab, No Lecture
Auteur: Barbara Fritchman Thompson
Jaar: 2008
Uitgever: O’Reilly
ISBN: 9780596514921

Het tweede boek dat ik wil bespreken is – Make: Electronics – . Op de cover van dit boek staat – Learning by Discovery – en dat is precies wat men met dit boek gaat doen. Men leert de basis van de elektronica door vanaf het begin experimenten uit te voeren.  De basis van elektronische componenten wordt uitgebreid behandeld maar veel formules zal men niet in dit boek vinden. Enkele projecten zijn een inbraak alarm bouwen, elektronische juwelen, audio processors maar ook een robot die m.b.v. sensoren zijn omgeving verkent.

Titel: Make: Electronics
Learning by Discovery
Auteur: Charles Platt
Jaar: 2009
Uitgever: O’Reilly
ISBN: 9780596153748

 

 

 

Guide to Microlife

Op mijn website Thuis Experimenteren heb ik regelmatig melding gemaakt dat ik lid ben van de microscoopverenging NGVM. Bij de microscoopvereniging hebben we regelmatig werkavonden. Op die werkavonden wordt een onderwerp microscopisch verder uitgelicht waaronder monsters zeewater maar ook monsters uit beken, vennen en plassen. Daar vind je dan heel wat levende beestjes in en met wat begeleiding kan het dan redelijk goed lukken om deze te identificeren.  Er is wel literatuur te vinden die je hierbij kan helpen maar eigenlijk zijn dit bijna altijd boeken geschikt voor de meer ervaren microscopist. Ik was dus al een tijdje op zoek naar een boek dat een hulpmiddel kon zijn voor identificatie van microscopisch leven voor de beginnende microscopist. Ik denk dat het boek – Guide to Microlife – een goed hulpmiddel is.

Het boek opent met een uitleg over hoe deze gids gebruikt moet worden.  Vervolgens worden de verschillende habitats  behandeld waar men microleven kan vinden zoals je omgeving thuis, bodem, tuin en bos, de laagjes die men kan zien drijven op stilstaand water, plassen, vennen, meren en rivieren. De bulk van het boek is echter een catalogus van organismen die men onder de microscoop kan vinden gerangschikt in 4 hoofdrubrieken nl bacteriën, schimmels, protisten en microdieren.  Dit alles wordt toegelicht met mooie foto’s en tekeningen. Misschien dat je met deze catalogus niet alles dat je onder de microscoop ziet kunt duiden maar het zal je wel in de goede richting brengen.

Enkele pagina’s worden gewijd aan onderzoeksprojecten die men als microscopist zou kunnen uitvoeren. Een voorbeeld is de vraag of knoflook inderdaad bacteriën kan doden.

In het boek zitten ook 6 appendices die o.a.  meer algemene informatie behandelen zoals hoe een microscoop te gebruiken, technieken die men kan gebruiken om microleven te verzamelen, technieken om microleven te bekijken en hoe microleven vast te leggen op film.

Titel: Guide to Mircolife
Auteurs: Kenneth G. Rainis &Bruce J. Russel
Jaar: 1996
Uitgever: Franklin Watts
ISBN: 0531112667

 

Das Leben im Wassertropfen

Op mijn website Thuis Experimenteren en ook in dit blog heb ik al verschillende malen melding gemaakt dat ik enige jaren geleden lid ben geworden van de microscoopverenging NGVM.  Bij de microscoopvereniging hebben we regelmatig werkavonden. Op die werkavonden wordt een onderwerp microscopisch verder uitgelicht waaronder monsters zeewater maar ook monsters uit beken, vennen en plassen. Daar vind je dan heel wat levende beestjes in en met wat begeleiding kan het dan redelijk goed lukken om deze te identificeren. Als je echter thuis in je eentje bezig bent heb je die begeleiding niet en ben je aangewezen op de literatuur die je verzameld hebt.  Ik had al een oudere uitgave uit de jaren 70 van dit boek maar recentelijk ben ik er achter gekomen dat het boek opnieuw is uitgegeven en weer gekocht kan worden. Zoals de cover al zegt helpt dit boek je bij het identificeren van de microflora en de microfauna die je onder de microscoop kunt waarnemen in monsters die jezelf genomen hebt in je directe omgeving of leven dat jezelf opgekweekt hebt in een hooi infuus. Bacteriën, algen, schimmels, eencelligen (bv pantoffel diertjes) en kleinere diertjes (bv watervlooien) ze komen allemaal aan bod. Identificatie vind plaats via een schema en m.b.v. omschrijvingen en tekeningen van de betreffende organismes aangevuld met foto’s.  Wat mij betreft is het boek een aanrader voor eenieder die wat serieuzer met microscopie aan de slag wil gaan.

Titel: Das Leben im Wassertropfen []
Auteurs: Heinz Streble, Dieter Krauter
Jaar: 2001 (1973)
Uitgever: Kosmos
ISBN: 9783440126349

Een TED talk over `Why eyewitnesses get it wrong`

Degenen die het boek `Mistakes were made but not by me` gelezen hebben zullen een `Aha Erlebnis` hebben als ze naar de TED talk van Scott Fraser getiteld `Why eyewitnesses get it wrong` kijken en luisteren.

In het boek worden o.a. de mentale processen beschreven die mensen ondergaan die kunnen leiden tot het innemen van een standpunt of het nemen van een beslissing die achteraf gezien aantoonbaar fout was. De essentie van het boek gaat echter over de mechanismes die een rol spelen bij het achteraf justificeren van die stellingname en/of beslissing hetgeen kan leiden tot glashard ontkennen of niet aan zichzelf willen erkennen dat men een fout gemaakt heeft. Het moge duidelijk zijn dat deze verdedigings mechanismes bij iedereen optreden, bij sommige echter wat duidelijker dan bij anderen. Het iedere keer opnieuw heilig geloven dat men het juiste standpunt inneemt (ook in het geval dat dat diametraal op een eerder standpunt staat) kan een handige eigenschap zijn voor een beroepspoliticus die iets wil bereiken. Nog compacter samengevat kan men zeggen dat als men dit boek leest men een goed inzicht krijgt in `cognitieve dissonantie`.

De TED talk zelf lijkt in eerste instantie niet helemaal aan te sluiten op het boek. Het verhaal dat verteld wordt gaat over een moord die in 1992 gepleegd werd in de vorm van een `drive by shooting` en waarvoor Francisco Carrillo met twee maal levenslang veroordeeld werd. Deze veroordeling was geheel gebaseerd op getuigenverklaringen. Fraser toonde overduidelijk aan dat de getuigen onder de omstandigheden waarbij de moord plaatsvond (’s-avonds, bij slecht zicht en zelfs met tegenlicht) nooit een gezicht hadden kunnen herkennen. Op basis daarvan werd Carillo na 20 jaar vrijgesproken. Met de uitleg dat ons brein (soms valse) herinneringen creëert wordt min of meer gesuggereerd wordt dat dit een rol gespeeld heeft in deze zaak.

Hoofdstuk 5 in het boek behandeld gerechtelijke dwalingen in de US en daarin worden dan enkele facetten naar voren gebracht die in deze TED talk niet ter sprake komen. Denk hierbij aan zaken zoals vooringenomenheid bij de rechercheurs, het `primen` van getuigen, valse herinneringen, het achterhouden van ontkrachtend bewijs maar vooral de `excuses` die gehanteerd worden (uitzonderingen daargelaten) om maar vooral niet toe te hoeven geven dat men flink de fout is ingegaan.

De zaak Lucia de B. laat zien dit soort gerechtelijke dwalingen ook in Nederland voorkomen.

Het gegeven dat ik het boek gelezen had liet me heel anders naar deze presentatie kijken en deed mij afvragen hoe het zat met al die zaken die in Hoofdstuk 5 behandeld werden.

Auteurs: Carol Tavris and Elliot Aronson
Titel: Mistakes were made (but not by me): Why We Justify Foolish Beliefs, Bad Decisions, and Hurtful Acts
Uitgever: Harcourt
Jaar: 2007 (2008 voor de UK versie)
ISBN: 9781905177219

Mistakes Were Made (but Not by Me)

Auteurs: Carol Tavris and Elliot Aronson
Titel: Er Zijn Fouten Gemaakt (Maar Niet Door Mij): Waarom We Overtuigingen, Slechte Beslissingen En Kwetsend Gedrag Rechtvaardigen
Uitgever: Nieuwezijds
Jaar: 2011
ISBN: 9789057123399

TED:
Scott Fraser: Why eyewitnesses get it wrong – Scott Fraser (2012)    20:51   10-Sep-12   Scott Fraser: Why eyewitnesses get it wrong