Soms kom je op je werk zaken tegen die mooie foto’s opleveren. In onderstaande foto zie je katalysator deeltjes (gecrushed) waarop heel fijn roet is afgezet. Het was eigenlijk de bedoeling dat dit materiaal roetdeeltjes zou afvangen. Deze deeltjes zijn echte zo fijn dat ze door het bed zullen heen bewegen. Op de foto kun je zien dat er slechts een heel dun laagje op de katalysator deeltjes zit.
Een van de populair wetenschappelijke gadgets waar ik een zwak voor heb zijn de digitale microscopen. Recentelijk werd er bij de Lidl de Bresser Junior Digi Microscoop DM 400 voor ca. 40 € te koop aangeboden, hetgeen een aanzienlijk gereduceerde prijs is. Ik kon de verleiding dan ook niet weerstaan en heb er een aangeschaft. De DM400 wijkt een beetje af van de kleine digitale microscopen die ik al eerder gekocht heb hij lijkt nog het meeste op de Intel Play QX3 digitale microscoop die ik vroeger in mijn bezit had. De microscoop is opgebouwd uit een grote opnametubus die een statiefhouder geplaatst is. De objecttafel is ingebouwd in het statief en door deze op en neer te bewegen kan het beeld scherpgesteld worden. De opnametubus kan uit de houder gehaald worden.
De Digitale microscoop heeft een USB-2 aansluiting en een kabel is bijgesloten. Men kan 3 verschillende vergrotingen (20x, 80x, 350x) instellen door een draaiknop op de opnametubus. De bijgeleverde drivers en software werkt onder Microsoft Windows® XP (service-Pack 2), Windows® VISTA en Windows 7. Naast reeds beschreven zaken bevat het pakket een doosje met o bjectglaasjes, dekglaasjes, enkele preparaten van goede kwaliteit, een CD-ROM met driver, handleiding en software en een papieren gebruiksaanwijzing. Al met al een zeer compleet pakket.
Installatie van de driver en AmCap software werkte zonder problemen. De kwaliteit van het beeld bij 20x en 80x vergroting is uitstekend te noemen. Bij 350x vergroting is het moeilijk scherpstellen hetgeen echter een probleem is bij alle digitale microscopen die ik verkregen heb in de loop der tijd.
De bijgesloten software was echter een verrassing die hielp dit euvel min of meer te compenseren. Op de CD-ROM kan men nl. Photomizer SE software vinden. De software voert automatisch beeldcorrecties uit en het resultaat was een aanzienlijke verbetering, juist bij de hogere vergroting. Enkele voorbeelden worden hierbeneden weergeven.
Een van die zaken die ik al wat langer meer gestructureerd wilde opzetten was het bekijken van kristallen van chemicaliën onder gepolariseerd licht. In dit geval heb ik citroenzuur (ontkalker) opgelost in ontkleurde spiritus (fijn gemaalde norit tabletten eraan toevoegen, goed schudden, affiltreren). Een druppel van de oplossing heb ik op een objectglaasje gelegd. De spiritus heb ik laten verdampen door het objectglaasje op een USB warmhoudplaatje te leggen, zolang tot ik kristalvorming kon waarnemen. Vervolgens heb ik het preparaat bekeken onder mijn Euromex ML2000 microscoop alwaar polarisatiefilters zijn ingebouwd
Via amazon.de heb ik een Bresser Handmicroom gekocht. De bedoeling was om zelf preparaten te gaan maken maar op de een of andere manier komt het daar maar zelden van.
Ik ben echter lid van het het Nederlands Genootschap voor de Microscopie (NGVM) dat regelmatig werkavonden organiseert. Recentelijk was er een werkavond gericht op het snijden van planten coupes met de microtoom. Ik heb de avond benut om eindelijk eens gebruik te maken van die microtoom.
Op de avond zelf hebben we preparaten van stengels gemaakt waarbij ik aan de slag ben gegaan met een stengel van de boterbloem.
Voor men preparaten gaat maken fixeert men het weefsel. Door te fixeren conserveert men het monster. Door het monster in een fixeervloeistof te dompelen maakt men dwarsverbindingen tussen alle macromoleculen, verdrijft men het water, deactiveert men de weefsel-afbrekende enzymen en maakt men de membranen permeabel voor kleurstofmoleculen. De fixeervloeistof die gebruikt werd voor het fixeren van plantenweefsels wordt FAA genoemd (Formaline- Azijnzuur – Alcohol). Men bereidt deze door 50 ml ethanol, 5 ml ijsazijn, 10 ml formaldehyde (37%) en 35 ml water te mengen.
Men stopt een monster niet zo maar in een handmicrotoom, men klemt het vast in een ander materiaal bv paraffine of een zachte houdsoort (vlierpit). Tegenwoordig heeft men echter ook de beschikking over andere materialen nl een materiaal dat gebruikt wordt als isolatiemateriaal, Styrodur van BASF . Dat werkt perfect. Men snijdt een cylinder uit het materiaal groot genoeg om in de microtoom te klemmen. Het probleem is echter om aan dit materiaal te komen, bij een gewone bouwmarkt zoals Gamma of Karwei kan men het niet vinden. Bij meer gespecialiseerde bouwmarketen schijnbaar wel maar om enkele vierkante meters te moeten kopen terwijl men eigenlijk maar een klein stuk nodig heeft is ook een beetje lastig. Uiteindelijk heb ik echter m.b.v. Google een bedrijfje gevonden (Scenery Workshop)dat kleinere stukken opstuurt tegen een schappelijke prijs. Een ander probleem dat men moet oplossen is het snijden van mooie cylinders uit blokken materiaal. Ik kreeg een zeer mooi resultaat met een appelboor maar jammer genoegd is de cylinder diameter daarvan te groot. Ik had nog een oude kurkboor met een redelijke diameter liggen en die gaf ook een mooi resultaat. Op de werkavond zelf adviseerde iemand om een ouder uitschuifbare antenne uit elkaar te halen, dan krijgt men mooie metalen cylinders met daaraan ook een scherpe rand en ik kan bevestigen dat dit inderdaad goed werkt.
Op de werkavond zelf had ik dat probleem echter niet. Ik kon een stuk van iemand anders gebruiken. Met de stengel in het Styrodur geklemd ging ik aan de slag. Men legt de glazen schijf op het vlak, draait de microtoom een slag omhoog, bevochtig het materiaal en het snijvlak van het mes met alcohol (ik gebruikte ontkleurde spiritus) , en maakt vervolgens een mooie snijbeweging door het materiaal (niet zagen maar snijden). Het vlak dat men afsnijdt legt men in een bakje met water waardoor het isolatiemateriaal zich gaat scheiden van de coupe. M.b.v. een penseel kan men dan de coupe oppakken en deze op een object glaasje leggen. Ik heb mijn preparaat vervolgens gekleurd met methyleenblauw, er een dekglaasje opgelegd en microscopische bekeken. Dit proces moet men enkele malen herhalen totdat men de beste (dunste) coupe gevonden heeft. Het uiteindelijke resultaat kan men zien in onderstaande foto. Niet perfect maar zeker niet slecht. De celstructuur is goed te herkennen en de coupe is inderdaad redelijk dun met een mooi snijvlak gesneden.
Kristallisatie onder de microscoop bekijken blijft een boeiende hooby . Een van deze boeken “Half-hours with the microscope; being a popular guide to the use of the microscope as a means of amusement and instruction” van Edwin Lankester (uit 1863) beschrijft kristallisatie experimenten waarin men gebruik maakt van verschillende media. Men maakt eerst een warme oververzadigde oplossing van kopersulfaat in water en voegt een beetje toe aan het warme medium toe dat op een objectglaasje ligt. De media die in het boek genoemd worden zijn glycerine, gelatine en Arabische gom. In onderstaande foto kan men een van de betere resultaten zien waarin ik glycerine als medium heb gebruikt. Kleine kopersulfaat kristallen laten onder gepolariseerd licht mooie kleurpatronen zien. Ik heb hier nu ook een permanent preparaat van gemaakt door het dekglaasje aan de randen vast te zetten met blanke nagellak. In het preparaat blijft de glycerine vloeibaar, desalniettemin is het preparaat goed houdbaar (nu al enkele maanden oud).
Sinds ik lid ben geworden van een microscoop vereniging NGVM verzamel ik ook boeken over microscopie, waarbij vooral boeken voor de beginneling mijn speciale aandacht krijgen. Een van de uitgevers die een indrukwekkend repertoire op dit gebied heeft opgebouwd is het Duitse Kosmos. Ik heb enkele boeken in mij bezit over dit onderwerp van voor de 2de wereldoorlog. In deze blog wil ik twee (meer recente) microscopie boeken van Kosmos behandelen, beiden van dezelde auteur Bruno P. Kremer, een boek voor beginnelingen en een voor gevorderden.
Een boek voor de beginnelingen is `Mikroskopieren ganz einfach’. Het boek begint met uit te leggen wat me zoal nodig heeft om een eigen microscopeerlab in te richten en ook waar een en ander te verkrijgen is. Jammer genoeg worden alleen maar Duitse bedrijven genoemd. Uiteraard wordt de werking, maar ook onderhoud en gebruik van de microscoop behandeld. De benadering die hier gehanteerd wordt is echter zeer praktisch gericht op het doen van waarnemingen en de stappen die men daarbij moet doorlopen. Een eenvoudig voorbeeld hiervoor is het uitleggen hoeveel water er onder een dekglaasje hoort te zijn. Een deel van het boek richt zich op het snijden en kleuren van preparaten alsmede de verschillende types preparaten die men kan maken . De verschillende types cellen hetgeen iets verder gaat dan alleen maar het verschil tussen planten en dierencellen maar o.a. hoe men de plasma stromen in verschillende types cellen kan waarnemen. Het klassieke omzetten van het waargenomene in een tekening wordt ook niet geschuwd. Het hooi infuus of het leven in sloot en plas komt uiteraard ook ter sprake. Hout, bacteriën, bladeren, haren, insecten, stof, stuifmeel, etc. worden gedetailleerd behandeld. Een goede tip vond ik hoe men met wat lijm een dun preparaat van de bovenkant van een blad kon maken. Het gebruik van filters waaronder polarisatiefilters bij chemicaliën en gesteentes zodat men prachtige verkleuringen kan waarnemen. Het boek sluit af met een hoofdstuk over microfotografie.
Titel: Mikroskopieren ganz einfach
Auteurs: Bruno P. Kremer
Jaar: 2008
Uitgever: Kosmos (www.kosmos.de)
ISBN: 9783440113400
Op mijn website Thuis Experimenteren heb ik regelmatig melding gemaakt dat ik lid ben van de microscoopverenging NGVM. Bij de microscoopvereniging hebben we regelmatig werkavonden. Op die werkavonden wordt een onderwerp microscopisch verder uitgelicht waaronder monsters zeewater maar ook monsters uit beken, vennen en plassen. Daar vind je dan heel wat levende beestjes in en met wat begeleiding kan het dan redelijk goed lukken om deze te identificeren. Er is wel literatuur te vinden die je hierbij kan helpen maar eigenlijk zijn dit bijna altijd boeken geschikt voor de meer ervaren microscopist. Ik was dus al een tijdje op zoek naar een boek dat een hulpmiddel kon zijn voor identificatie van microscopisch leven voor de beginnende microscopist. Ik denk dat het boek – Guide to Microlife – een goed hulpmiddel is.
Het boek opent met een uitleg over hoe deze gids gebruikt moet worden. Vervolgens worden de verschillende habitats behandeld waar men microleven kan vinden zoals je omgeving thuis, bodem, tuin en bos, de laagjes die men kan zien drijven op stilstaand water, plassen, vennen, meren en rivieren. De bulk van het boek is echter een catalogus van organismen die men onder de microscoop kan vinden gerangschikt in 4 hoofdrubrieken nl bacteriën, schimmels, protisten en microdieren. Dit alles wordt toegelicht met mooie foto’s en tekeningen. Misschien dat je met deze catalogus niet alles dat je onder de microscoop ziet kunt duiden maar het zal je wel in de goede richting brengen.
Enkele pagina’s worden gewijd aan onderzoeksprojecten die men als microscopist zou kunnen uitvoeren. Een voorbeeld is de vraag of knoflook inderdaad bacteriën kan doden.
In het boek zitten ook 6 appendices die o.a. meer algemene informatie behandelen zoals hoe een microscoop te gebruiken, technieken die men kan gebruiken om microleven te verzamelen, technieken om microleven te bekijken en hoe microleven vast te leggen op film.
Titel: Guide to Mircolife
Auteurs: Kenneth G. Rainis &Bruce J. Russel
Jaar: 1996
Uitgever: Franklin Watts
ISBN: 0531112667
Op mijn website Thuis Experimenteren en ook in dit blog heb ik al verschillende malen melding gemaakt dat ik enige jaren geleden lid ben geworden van de microscoopverenging NGVM. Bij de microscoopvereniging hebben we regelmatig werkavonden. Op die werkavonden wordt een onderwerp microscopisch verder uitgelicht waaronder monsters zeewater maar ook monsters uit beken, vennen en plassen. Daar vind je dan heel wat levende beestjes in en met wat begeleiding kan het dan redelijk goed lukken om deze te identificeren. Als je echter thuis in je eentje bezig bent heb je die begeleiding niet en ben je aangewezen op de literatuur die je verzameld hebt. Ik had al een oudere uitgave uit de jaren 70 van dit boek maar recentelijk ben ik er achter gekomen dat het boek opnieuw is uitgegeven en weer gekocht kan worden. Zoals de cover al zegt helpt dit boek je bij het identificeren van de microflora en de microfauna die je onder de microscoop kunt waarnemen in monsters die jezelf genomen hebt in je directe omgeving of leven dat jezelf opgekweekt hebt in een hooi infuus. Bacteriën, algen, schimmels, eencelligen (bv pantoffel diertjes) en kleinere diertjes (bv watervlooien) ze komen allemaal aan bod. Identificatie vind plaats via een schema en m.b.v. omschrijvingen en tekeningen van de betreffende organismes aangevuld met foto’s. Wat mij betreft is het boek een aanrader voor eenieder die wat serieuzer met microscopie aan de slag wil gaan.
Titel: Das Leben im Wassertropfen []
Auteurs: Heinz Streble, Dieter Krauter
Jaar: 2001 (1973)
Uitgever: Kosmos
ISBN: 9783440126349
Als je zulk een handzame Digitale Microscoop hebt (Celestron MODEL #44302-A) ga je als snel onderdelen onder vergroting bekijken die je eerst nooit echt goed bekijkt. Ik moest een halogeen lampje vervangen en kon zien dat de gloeidraad gebroken was. In de foto’s hierbeneden kun je zien dat aan een kant de gloeidraad nog bevestigd is terwijl deze aan de andere kant gebroken is.
Euparal is een semi-synthetisch insluit medium dat gebruik wordt in de microscopie als men permanente preparaten wil maken. Het is lichtgeel van kleur, vloeit goed en is na een paar dagen uitgehard. Het is dan zeer hard maar niet bros onder behoud van elasticiteit. Euparal bindt zich ook sterk met het glas. Het heeft een brekingsindex van 1.5174.
Vergeleken met andere insluit media heeft Euparal een groot voordeel: objecten kunnen direct overgebracht worden van alcohol naar Euparal. Bij andere insluit media zoals Canada Balsam moet het object eerst overgebracht worden naar xylene (toxisch) voor insluiting kan plaatsvinden.
Een paar andere voordelen zijn:
Nadelen zijn:
Samenstelling:
Literatuur: