Maand: juni 2018

Wetenschaps definitie

Tijdens het beluisteren van een podcast hoorde ik Nobel Laureate Sir Harold Kroto (de medeontdekker van de buckyball een mooie compacte definitie van wetenschap geven die mij wel aansprak.

Science is the only philosophical construct we have to determine the truth with any degree of reliability

Als het om kennisoverdracht gaat is het belangrijk om er zoveel als maar mogelijk is de waarheid te vertellen. Om feiten en fictie van elkaar te kunnen scheiden heeft men wetenschap nodig omdat wetenschap zich bezig houdt met absolute waarheden. De meeste andere menselijke “uitvindingen” of constructies op dit gebied, zijn niet gebaseerd op absolute waarheden en zijn in het algemeen onontvankelijk voor een zorgvuldige op bewijzen gebaseerde beoordeling. Ze zijn gebaseerd op menselijke constructies en niet-objectief denken. Het gaat dan om  verschillende zaken die mensen interessant vinden of gecreëerd zijn door mensen en  die niet noodzakelijk een op waarheid gebaseerde basis hebben.

Have Sensors, will Measure

Al weer enige tijd geleden nam ik op zaterdag deel aan een cursus. Dat was weer een van die zeldzame momenten dat ik weer een broodtrommel en een thermo-mok gevuld met warme koffie meenam. Het probleem was dat tegen de tijd dat ik de koffie opdronk deze al aardig lauw was. Ik ben dus op zoek gegaan naar een betere thermo mok en dacht er een bij Perry Sport gevonden te hebben. De 300 ml Lifeventure thermische mok claimt dat dat warme dranken 4 uur heet gehouden kunnen worden en koude dranken 12 uur koud. De mok is van roestvrijstaal gemaakt me dubbele stalen, geïsoleerde wanden waartussen een vacuüm getrokken is. Een echte hoogwaardige thermos fles. De mok bevat ook een expansie kamer met daarin ingebouwd een overdruksventiel. Als men een hete drank laat afkoelen in een afgesloten ruimte krimpt de vloeistof en ontstaat er een onderdruk die ervoor zorgt men zulk een beker dan moeilijker kan openen. Dit ventiel zorgt ervoor dat men de mok kan beluchten en zo dus weer makkelijker openen. De mok zou ook waterdicht zijn.

Dat klonk allemaal heel erg mooi maar ik vroeg me af of dat allemaal wel waar was.  Ook bedacht ik me dat ik vrij gemakkelijk kon bepalen welke van de verschillende thermo-mokken die ik in mijn bezit (op verschillende conferenties aangereikt gekregen) heb de beste is. De geldt: Meten is weten!

Ik heb dus mijn Vernier Go!Link met temperatuursensor gepakt en aangesloten op de computer. De procedure die ik gevolgd heb is eenvoudig. Een mok werd enkele minuten voorverwarmd met kokend water. De mok werd geleegd en weer gevuld met kokend water. De temperatuursensor werd in de mak geplaatst, hetzij door deze door een gat in de deksel te steken (keramiek, RVS), hetzij door de deksel er los op te leggen (Lifeventure, Plastic). Vervolgens werd gedurende 3 uur het temperatuurverloop gemeten (2 metingen/minuut).

Het resultaat is weergegeven in onderstaande grafiek.

Het resultaat is overtuigend, zelfs met de deksel er los op geplaatst weet de Lifeventure de warmte beter vast te houden. Die andere bekers isoleren dus allemaal best wel slecht en zal ik dus afvoeren.

De Lifeventure thermische mok was dus duidelijk  geen miskoop.

Virtuellen Museum der Wissenschaft von Kurt Paulus

Ik werd op deze site geattendeerd door een klein stukje in het C2W en ben blij dat ik de moeite heb genomen deze site te bekijken. De titel laat al zien dat dit een Duitstalige site is en aan het plaatje kan men zien dat de site niet alleen maar over Chemie gaat. Kurt Paulus is een gepensioneerd microscopist en een flink deel van de site bevat informatie daarover. Men kan mooie foto’s van antieke microscopen en antieke apparatuur op deze site bekijken.  Waar het mij echter voornamelijk om ging zijn o.a. de twee scans van het overzichtswerkje – Chemie fur Hausfrauen – uit 1909, een boekje over anorganische chemie en een boekje over organische chemie.  Ontzettend leuk om even te bekijken. Nog interessante voor mij zijn de publicaties van Wolfgang Schoeniger (1920-1971) de uitvinder van de Schoeniger kolf. Wat deze voor mij echt interessant maakt is dat ik sinds enkele maanden iets meer probeer te doen met microchemie en laten deze publicaties juist microchemie als onderwerp hebben.

Windows 8 op mijn Sony Vaio P

Een van de netbooks die ik ooit eens aangeschaft (2de hands) heb is de Sony Vaio P 530H. Het is een van die apparaatjes waarvan ik vind dat ze laten zien dat Sony top kwaliteit hardware kan maken. Jammer genoeg is dat ook weer gekoppeld aan het typische Sony probleem van net iets te duur te zijn voor de systeem specificaties. Desalniettemin was dit een laptopje qua vormgeving precies in mijn beleving paste. De Sony Vaio P was extreem compact, had een mooie vormgeving, een perfect scherm, ingebouwde webcam en GPS, goed toetsenbord, etc. Wat mij betreft was deze netbook gewoon “af”. Het enige probleem was en is dat de versie die ik heb niet vooruit te branden is en de accuduur ook niet bepaald “je” is. Jammer genoeg is het lastig de HDD te vervangen door een SDD, mede doordat er geen standaard ATA interface inzit.

In het verleden heb ik al eens VISTA vervangen door Windows 7 Professional en dat gaf al een aardige verbetering. Laatst las ik echter dat Windows 8 ook goed te installeren was op dit type machines en ook dat Windows 8 soepeler draait dan Windows 7 omdat de systeem belasting lager is. Gelukkig kan men bij Mediamarkt nog de goedkope (€  59) upgrade van Windows 8 vinden en die heb ik dus gekocht.

De Vaio P heeft geen DCD speler, men moet dus in het bezit zijn van een externe DVD speler om Windows 8 te installeren.

Ik wilde voor een “clean install” gaan hetgeen betekent dat je de computer moet opstarten via de upgrade disk oftewel via de DVD speler.  Dat lukt zonder problemen en de eerste stap van Windows 8 installeren nl informatie verzamelen verliep zonder problemen. Bij de tweede ging het echter fout, ik kreeg de foutboodschap dat er te weinig ruimte (< 6 GB) op de HDD was. De installatie werd vervolgens afgebroken.  Dan denk je natuurlijk, OK, installatie afbreken, wat software verwijderen en opnieuw proberen. Het is dan vervelend om na de reboot geconfronteerd te worden met de boodschap dat je computer niet kan opstarten omdat Windows beschadigd is. Ik ben vervolgens een tijdje bezig geweest om te zorgen dat de computer weer kon opstarten (recovery punt) en wat software te verwijderen. Achteraf bekeken had ik waarschijnlijk beter via de Recovery Partitie het oude Vista herplaatsen, dat was waarschijnlijk sneller geweest. Vervolgens heb ik de installatie procedure weer opgestart en Windows 8 zonder veel problemen geïnstalleerd.

De eerste indruk die ik kreeg na installatie was dat het systeem inderdaad wat soepeler liep. Nadat ik echter het systeem ging bekijken werd ik met een probleem geconfronteerd. De partitie waar ik W8 op geïnstalleerd has was maar 48 GB groot en ik had nog maar 3.8 GB tot mijn beschikking. Dat is flink wat minder dan ik op W7 tot mijn beschikking had. Ook Bluetooth werkt niet naar behoren hetgeen wel zo handig is als je een Bluetooth muis wilt gebruiken.  Bluetooth wordt wel herkend en de driver is geïnstalleerd, het komt echter niet naar voren als een instelling onder “draadloos”.

Aangezien ik ook nog Office wil installeren beschouw ik het experiment nu al als mislukt, maar ik besloot nog even door te gaan.

Ik ben eerst naar de Viao Support pagina gegaan en ben daar de Sony Shared Library en de Bluetooth driver gaan downloaden en installeren. Het downloaden van de Shared Library verliep zonder problemen maar het downloaden van de Bluetooth driver was een en al irritatie, de download werd continue afgebroken.

Ik heb nog even gekeken of ik m.b.v. de partition manager de recovery partitie kon verwijderen maar dat lukte ook niet.

Op dit punt aangekomen beschouwde ik het experiment definitief als zijnde mislukt en besloot ik om W7 te herinstalleren.

Diaraampjes

Soms zijn de overgebleven restanten van oude technologieën nog best wel handig. In dit geval ben ik nogal tuk up diaraampjes, als ik een kringloopwinkel binnen loop kijk ik altijd of ik er kan vinden. Van degenen zonder glazen venster heb ik er voor nog lange tijd voldoende. Degenen met glazen raampjes zijn echter veel zeldzamer. Laatst had ik geluk en kon ik twee doosjes op de kop tikken. In deze blogpost beschrijf ik 2 kleine projectjes die ik met diaraampjes heb uitgevoerd.

Vooral degenen met glazen raampjes zijn een handige methode om bepaalde preparaten te bewaren op een manier die het gemakkelijk maakt om ze onder verschillende soorten microscopen te kunnen bekijken. Afgelopen zomer heb ik een bloemblaadje genomen en dat in een mini-plantenpers gelegd om het te drogen. Daar heb ik het nu uitgenomen, tussen de twee glasplaatjes van een diaraampje neergelegd en vervolgens onder de stereomicroscoop bekeken. De meeldraden zijn nog goed herkenbaar. Het grote voordeel van zulk een diaraampje is dat je het preparaat zowel met opvallend als doorvallend licht kan gebruiken. De diaraampjes zijn ook uitermate geschikt om er zandpreparaten in te bewaren.

Voor een tweede projectje heb ik gebruik gemaakt van diaraampjes zonder glaasjes en een 3D bril met polaroid glazen zoals deze in de bioscoop gebruikt wordt om 3D films te bekijken (ook in de kringloopwinkel gekocht). Haal de glazen uit de bril, en snij ze op maat zodat ze in de diaraampjes passen. Als men de diaraampjes, die nu polarisatiefilters zijn, onder een rechte hoek t.o.v. elkaar houdt wordt het licht volledig gedoofd. De diaraampje polarisatiefilters zijn handig voor optica experimenten.

Alambiek

Een van die apparaten die ik al wat langer in mijn bezit heb is een alambiek, die ik via Marktplaats gekocht heb. Een alambiek is een eenvoudig koperen destilleerapparaat dat men vaak gebruikt om likeuren te maken. Men vult het vat met de te destilleren vloeistof en zet de deksel erop vast m.b.v de aandraaischroef. Vervolgens steekt men de brander aan en gaat wachten. De koperen pijp aan de top eindigt in een koperen spiraal die opgerold in de tweede bak ligt. Deze kan men vullen met water hetgeen dient als koelmedium om de damp te laten condenseren. De spiraal eindigt in een opening die aan de onderkant uit het vaatje komt, waar men dan de gedestilleerde alcohol in een bekertje kan opvangen.

Nadat ik de alambiekt gekocht had heb ik het proberen te testen door wat spiritus te destilleren, hetgeen echter fout liep omdat de afdichtring tussen deksel en vat gebroken was. Het apparaat begon te lekken en ik heb het experiment afgebroken. Jammer genoeg was de lak op de basisplaat vervolgens aangetast.

Recentelijk lukte het mij om een nieuwe afdichtring op de kop te tikken en besloot ik het experiment (iets uitgebreide) te herhalen. Het grote vat heb ik gevuld met een alcohol water mengsel en ook heb ik temperatuursensors aangebracht op de keten zelf (halverwege) en op de koppeling pijp-spiraal.

Het experiment verliep nu voorspoedig en ik heb netjes alcohol overgedestilleerd. Dat heb ik op een vrij eenvoudige manier aangetoond door een beetje destillaat in een porseleinen bakje te gieten en aan te steken. Het brandde met een nagenoeg kleurloze lichtblauwe vlam en liet geen verbrandingsresten achter. Daarnaast zijn er natuurlijk ook nog de karakteristieke geur en de temperatuur waarbij het destillaat wordt overgedestilleerd (ca. 80 oC) die aangeven dat er inderdaad alcohol werd overgedestilleerd.

  • Eric van Schoonenberghe, Paul Spapens, Peter Zwaal, Michael van Gier; Tersluiks – Alcoholsmokkel en sluikstokerij in de lage landen; Snoeck; 2012; ISBN 97861610621

Regenboog

Een regenboog kan men beschouwen als een van de prachtige natuurkundige fenomenen waarmee de natuur ons verwent. Ze ontstaan als de zon achter je staat en lichtstralen door regendruppels weerkaatst op je oog vallen. In de regendruppels wordt het witte licht van de zon in zijn verschillende basiskleuren gebroken. Hierbij kan men waarnemen dat de buitenste boog rood is en naar binnen toe meer violet van kleur is. Dit schrijvende vraag ik me nu af of dat de reden is dat als men een lichtspectrum door een spectroscoop bestudeert, volgens afspraak, het rood aan de linkerkant geplaatst wordt. Regelmatig ziet men ook een dubbele regenboog, twee regenbogen onder elkaar waarbij de tweede regenboog, boven de eerste, zwakker schijnt dan die eerste. Ook kan men zien dat de kleuren van die tweede regenboog als het ware gespiegeld staan ten opzichte van de eerste regenboog, het rood staat dan onderaan. De verklaring is dat er een dubbele terugkaatsing van zonlicht in de regendruppels is ontstaan.

Beide fenomenen kon ik op 24 augustus waarnemen nadat ik, vlak na een regenbui naar buiten liep. Ik heb onmiddellijk een aantal foto’s gemaakt met mijn Samsung Galaxy Note 4 (16 MP). Als men heel goed kijkt kan men op de bovenste foto ook al de tweede regenboog zien. Op de onderste is dat iets duidelijker te zien.

Tijdens het schrijven van dit stukje kwam een herinnering naar boven drijven. Ik heb ooit wel eens gelezen dat er dichters en/of gelovigen waren die moeite hadden met de wetenschappelijke verklaringen van natuurfenomenen, waaronder de regenboog. Volgens hun zou dit “afbreuk doen aan de wonderlijke schoonheid ervan”. Het moge duidelijk zijn dat dit soort opmerkingen voor mij in de categorie “nonsicaal gebral” valt. Juist het feit dat we een verklaring hebben, maakt het fenomeen nog fascinerender. Het samenspel van die talloze druppels, probeer je eens een voorstelling te maken hoe en of je dat wel kunt modelleren. Ik zou deze mensen wille adviseren om  Minnaerts ‘Natuurkunde van het vrije veld – Licht en kleur in het landschap’ open te slaan en te lezen wat hij over de regenboog en andere halo-verschijnselen te vertellen heeft.

Antieke Zakmicroscoop

Een van de boeken die ik ooit eens in een 2de hands boekwinkel heb gevonden was het `Handboek voor Mikroskopie` van Dr. Georg Stehli (een vertaling uit het Duits door J.C. Alders, De Hofstadt, , 2de druk, 1944).  Op p. 74 van het boek kwam ik een intrigerend plaatje van een zakmikroskoop tegen.

Dit type zakmicroscoop was schijnbaar erg populair in de 19de en begin 20ste eeuw. Ik heb enkele artikelen over dit type microscoop op Micscape (Microscopy-UK Micscape Microscopy and Microscopes Magazine) gevonden, `The Great Age of the Taschenmikroskop Part 1` en` Victorian ‘Live Box’ Microscope` . Voor de rest heb ik niet veel meer  informatie heb ik niet kunnen vinden over dit type microscoop, alhoewel ik het wel eens in een museum heb gezien.
Enkele jaren geleden was ik op Marktplaats aan het rondkijken en kwam ik een advertentie tegen waarin dit soort zakmicroscoop te koop werd aangeboden, een `Achromatisches Universal-Taschen Mikroskop`.  Het moge duidelijk zijn dat ik toendertijd deze zakmicroscoop aangeschaft heb.

Accupunctuurnaald voor Microscopie

Een van de meer onbekende hulpstukken in de microscopie is de kattensnorhaar. Een zeer fijne maar relatief sterk naaldvorming instrument dat men bv gebruikt om een dekglaasje dat op een ingesloten voorwerp licht op te tillen door de haar tussen dekglaasje en objectglaasje te duwen. Op deze manier wordt het object niet beschadigd. Nu zijn kattensnorharen ziet zo gemakkelijk te kopen maat gelukkig is er tegenwoordig een goed alternatief nl. accupunctuurnaalden. Voor ca. 3 € kan men 100 van deze steriel verpakte naalden bestellen bij AliExpress. Op deze manier heeft dit kwakzalvers instrument toch nog een nuttige toepassing.